Bộ Tài chính bảo lưu quan điểm
Trong công văn số 973 /BTC-QLG ngày 3.2.2023 gửi Bộ Công thương, Bộ Tài chính cho biết, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, đã chủ động nghiên cứu, rà soát và đề nghị phương án thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về giá xăng dầu.
“Quan điểm nhất quán của Bộ Tài chính là cần sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP (về kinh doanh xăng dầu - PV) để giao thống nhất một đầu mối về Bộ Công thương là cơ quan quản lý ngành thực hiện nhiệm vụ về xác định giá và định mức chi phí; Bộ Tài chính chỉ thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra theo đúng quy định”, công văn do Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi ký, nêu rõ.
Theo Bộ Tài chính, phương án này đã được rà soát đánh giá từ thực tiễn, các cơ sở pháp lý. Thứ nhất, Bộ Công thương là cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu; đồng thời là cơ quan chủ trì điều hành giá xăng dầu. Tuy nhiên, một số nhiệm vụ thuộc công tác điều hành giá xăng dầu lại được phân công cho Bộ Tài chính như giám sát trích lập, sử dụng Quỹ Bình ổn giá; rà soát tính toán công bố các khoản định mức để tính giá cơ sở dẫn đến sự phân tán trong khâu tổ chức thực hiện. Vì vậy, Bộ Tài chính đề nghị sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP để giao thống nhất về một cơ quan quản lý nhà nước về kinh doanh xăng dầu, đồng thời là cơ quan điều hành giá xăng dầu để tăng tính chủ động, nâng cao hiệu quả hoạt động.
Thứ hai, Bộ Công thương là cơ quan quản lý, cấp phép các thương nhân đầu mối, thương nhân phân phối xăng dầu; hướng dẫn thực hiện hoạt động kinh doanh, phân phối xăng dầu; hướng dẫn thực hiện hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, gia công xuất khẩu xăng dầu và nguyên liệu; bảo đảm việc cung ứng xăng dầu được ổn định, đáp ứng nhu cầu xăng dầu trên địa bàn.
Như vậy, Bộ Công thương nắm được chi tiết các khâu tổ chức hoạt động, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các đơn vị; các chi phí cần thiết phát sinh để duy trì, phát triển hệ thống phân phối; tình hình cung cầu, diễn biến giá xăng dầu nguyên liệu và thành phẩm. Việc giao thống nhất nhiệm vụ về giá chuyển về Bộ Công thương sẽ giúp cơ quan chủ trì điều hành giá nắm bắt bản chất của các yếu tố hình thành giá cơ sở để điều hành giá xăng dầu phù hợp với thực tế phát sinh cũng như tăng cường công tác giám sát đối với chi phí thực hiện của các thương nhân.
Ai sẽ “nhận bóng”?
Trong khi Bộ Tài chính luôn bảo lưu quan điểm giao Bộ Công thương là đầu mối duy nhất quản lý nhà nước về giá xăng dầu thì Bộ Công thương đã 2 lần thay đổi phương án.
Tại dự thảo tờ trình lần 1 về sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, trong số các phương án đưa ra lựa chọn, Bộ Công thương đề xuất giao Bộ Tài chính là đầu mối duy nhất quản lý giá xăng dầu.
Tới dự thảo lần 2, Bộ Công thương thay đổi quan điểm và đề nghị giữ nguyên cơ quan đầu mối quản lý xăng dầu như hiện tại, tức liên Bộ: Công thương - Tài chính cùng điều hành, trong đó Bộ Công thương là cơ quan chủ trì. Lý do là việc phân công phối hợp như vậy đã thực hiện từ nhiều năm, phù hợp với chuyên môn nghiệp vụ, chức năng của từng bộ, ngành. Trong điều hành giá, Bộ Tài chính rà soát và hướng dẫn xác định các chi phí để công bố cho Bộ Công thương tính toán giá cơ sở, bảo đảm giám sát, kiểm tra các chi phí chính xác, minh bạch và đúng chuyên môn.
Cũng trong công văn ngày 3.2 này, Bộ Tài chính yêu cầu Bộ Công thương bỏ một nhận định “chủ quan và chưa chính xác” nêu trong dự thảo Tờ trình Thủ tướng. Đó là: “thời gian vừa qua, thị trường xăng dầu có nhiều biến động, nguồn cung xăng dầu cho thị trường có một số bất ổn, một trong những nguyên nhân là do các chi phí kinh doanh xăng dầu chưa được tính đúng, tính đủ trong cơ cấu giá cơ sở xăng dầu do nhà nước điều hành dẫn đến doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu bị thua lỗ, không có động lực duy trì hoạt động kinh doanh”.
Bộ Tài chính cho rằng, giá xăng dầu trong nước phụ thuộc vào giá xăng dầu thế giới (hiện chiếm tỷ trọng 60% - 80% tùy chủng loại trong công thức tính giá cơ sở). Vì vậy, biến động đột biến của giá thế giới sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, nhất là tại kỳ điều hành giá lại giảm sâu so với giá nhập mua. Mặt khác, biến động về cung cầu, cạnh tranh thị trường, chiến lược tổ chức hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp cũng ảnh hưởng không nhỏ đến doanh nghiệp.
Đối với việc điều chỉnh các khoản chi phí định mức trong giá cơ sở đã được thực hiện theo đúng quy định tại Nghị định số 95/2021/NĐ-CP và Thông tư số 104/2021/TT-BTC. Như vậy, vấn đề này không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, Bộ Tài chính khẳng định.
Đề nghị quy định thù lao tối thiểu cho đại lý bán lẻ xăng
Trong công văn này, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Công thương rà soát, đánh giá, giảm bớt số lượng khâu trung gian phân phối xăng dầu; nghiên cứu quy định mức thù lao tối thiểu đại lý bán lẻ xăng để bảo đảm hoạt động cho các đơn vị bán lẻ ổn định nguồn cung trong kinh doanh xăng dầu, tránh tình trạng kho có hàng mà không bán cho người dân vì cửa hàng lỗ.
Đồng thời, nghiên cứu mỗi đại lý xăng dầu được mua xăng dầu của các công ty phân phối khác về xăng dầu (ngoài nhà cung cấp đại lý), trừ trường hợp có ràng buộc hợp đồng nhưng khi nhà phân phối hết hàng đại lý được phép mua nhà phân phối khác để bán. Quy định chất lượng xăng dầu sản xuất trong nước phù hợp với xăng dầu nhập khẩu để xăng dầu nhập khẩu và xăng dầu trong nước cạnh tranh bình đẳng, lành mạnh, công ty nhập khẩu xăng dầu không bị thiệt hại.
