Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện kế hoạch phát triển năng lực đánh giá chất lượng không khí và thực trạng quản lý, từng bước thực hiện các hoạt động chính của dự án “TA9608-REG: Tăng cường kiến thức và hành động để cải thiện chất lượng không khí”.
Giao thông vận tải là nguồn phát thải chủ yếu
Trong bảng xếp hạng các thành phố lớn ô nhiễm nhất thế giới vừa được IQAir (công ty công nghệ chất lượng không khí của Thụy Sĩ, chuyên giám sát chất lượng không khí và phát triển sản phẩm làm sạch không khí) công bố, TP. Hồ Chí Minh đứng thứ 3 trong danh sách, chỉ sau Lahore của Pakistan (thứ 1) và Hà Nội (thứ 2).
Cụ thể, trong bảng xếp hạng chất lượng không khí tại Việt Nam theo thời gian thực của ứng dụng IQAir, tình trạng ô nhiễm không khí ở TP. Hồ Chí Minh khá nghiêm trọng với chỉ số chất lượng không khí (AQI) trung bình là 161. Chỉ số đo được ở khu vực Thảo Điền là 178; đường Lê Văn Duyệt (quận Bình Thạnh) là 172; Tân Phong (quận 7) là 165… Nồng độ bụi mịn PM2.5 tại TP. Hồ Chí Minh cũng cao gấp nhiều lần giá trị theo hướng dẫn về chất lượng không khí hàng năm của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Theo ông Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, những nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm không khí tại TP. Hồ Chí Minh là do hoạt động giao thông, công nghiệp và hoạt động xây dựng. Trong đó, giao thông vận tải là nguồn phát thải chủ yếu. Nghiên cứu của Dự án “Nâng cao năng lực và hành động để cải thiện chất lượng không khí” - Dự án TA9608-REG cũng cho thấy, lượng phát thải khí NO2 trong giao thông chủ yếu đến từ xe tải (35%), xe hơi (32%) và xe máy (20%); lượng khí thải SO2 chủ yếu đến từ xe hơi (57%), xe tải (24%), xe máy (11%); lượng phát thải bụi PM10 đến từ xe máy (35%), xe hơi (34%), xe tải (25%); lượng phát thải bụi PM2.5 chủ yếu đến từ xe tải (40%), xe máy (32%), xe hơi (16%).
Trong khi đó, trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, hiện có khoảng gần 10 triệu phương tiện giao thông, với hơn 7,6 triệu xe máy, 700 nghìn ô tô và hơn 2 triệu phương tiện của người dân từ các khu vực khác mang vào thành phố để sinh sống. Nhiều phương tiện cá nhân không thực hiện nghiêm túc chế độ bảo hành, bảo dưỡng định kỳ - nguyên nhân làm tăng lượng khí phát thải ra môi trường với mức độ độc hại ngày càng lớn. Ngoài ra, trên địa bàn thành phố vẫn tồn tại khoảng 37 điểm thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông, gây ô nhiễm môi trường không khí, đặc biệt vào các khoảng thời gian đi làm và tan tầm của người dân thành phố.
Ông Trần Văn Bảy, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh thông tin, theo Tổ chức Y tế Thế giới, ước tính có khoảng 7 triệu ca tử vong sớm liên quan đến ô nhiễm không khí trên toàn cầu. Chương trình môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) báo cáo rằng, 92% người dân ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương phải chịu mức độ ô nhiễm không khí gây rủi ro đáng kể cho sức khỏe. Phần lớn những người này sống ở các thành phố và siêu đô thị.
Triển khai nhiều giải pháp giảm ô nhiễm
Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam Hoàng Dương Tùng cho biết, nhằm giúp TP. Hồ Chí Minh giảm ô nhiễm không khí, từ năm 2019, ADB đã tài trợ, triển khai Dự án TA9608-REG. Theo đó, ADB với sự hỗ trợ của Công ty tư vấn Ricardo Environment cùng với Tổ chức Không khí sạch châu Á, xây dựng kế hoạch làm sạch không khí cho TP. Hồ Chí Minh với nhiều hoạt động.
Đồng thời, để kiểm soát ô nhiễm không khí, dự án TA9608-REG đưa ra mục tiêu trong năm 2025 vận tải hành khách công cộng đạt 15%, năm 2030 đạt 25%. Để đạt được mục tiêu đó, các biện pháp mà thành phố thực hiện là chuyển đổi xe buýt chạy bằng diesel sang chạy điện hoặc CNG; triển khai các dịch vụ xe đạp điện nơi công cộng, hạn chế hoạt động của mô tô và xe gắn máy 2 - 3 bánh… Trong hoạt động công nghiệp, cần xây dựng quy chuẩn phát thải theo hướng thắt chặt hơn đối với một số ngành phát thải lớn. Đồng thời, xây dựng quy định kiểm soát các thiết bị gây ô nhiễm khí thải; nâng cao năng lực xử lý dữ liệu quan trắc online từ các cơ sở sản xuất, công khai số liệu quan trắc tự động…
Được biết, trong Kế hoạch thực hiện Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030, TP. Hồ Chí Minh sẽ triển khai Dự án nghiên cứu các giải pháp hạn chế sử dụng phương tiện giao thông cá nhân, tăng cường kết nối giữa giao thông cá nhân và giao thông công cộng nhằm tăng tỷ lệ sử dụng phương tiện giao thông công cộng. Theo UBND TP. Hồ Chí Minh, dự án này sẽ góp phần giảm kẹt xe, giảm phát thải khí nhà kính. Kết quả tính toán tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính là 44.638 tấn CO2 mỗi năm.
Thời gian qua, UBND TP. Hồ Chí Minh cũng yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn, kiểm tra, quản lý hoạt động kinh doanh liên quan đến khí thải carbon trên địa bàn. Đồng thời, triển khai hệ thống giám sát các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính cho các nhóm ngành. Bên cạnh đó, kiểm kê khí nhà kính của các cơ sở thuộc các danh mục phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo quy định.
Mặt khác, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố cũng thực hiện nhiệm vụ quan trắc thường xuyên, liên tục chất lượng không khí; mở rộng mạng lưới quan trắc môi trường, bảo đảm liên tục cập nhật thông tin về chất lượng môi trường không khí. Sở cũng theo dõi dữ liệu quan trắc tự động chất lượng khí thải của các đơn vị được kết nối về Sở; từ đó, kịp thời cảnh báo, đề xuất xử lý các trường hợp xả khí thải vượt chuẩn quy định.
